Energetyka jądrowa to bardzo rozległy i emocjonujący temat. Obfituje w niezwykłe zdarzenia i ciekawe relacje niemal ze wszystkich stron świata. Warto poznać świat naukowców i inżynierów zajmujących się energią jądrową także od tej, na co dzień mało znanej strony. Zapewniamy, że nasze ciekawostki przykują Państwa uwagę!
Czy wiesz, że…
Obecnie na świecie pracuje ponad 430 jądrowych bloków energetycznych o łącznej mocy ponad 370 000 MW (dane z http://www.iaea.org/programmes/a2/)
16 krajów na świecie przynajmniej w 25% pokrywa swoje zapotrzebowanie na energię elektryczną ze źródeł jądrowych.
13,8 % energii elektrycznej na świecie jest wytwarzane w elektrowniach jądrowych.
Obecnie na świecie buduje się ponad 60 nowych reaktorów jądrowych, kolejnych 154 reaktorów jest już zamówionych bądź zaplanowanych w programach energetycznych.
Elektrownia jądrowa w Żarnowcu miała być wyposażona w reaktor WWER – 440, zbudowany w zakładach Skody w Czechosłowacji.
Reaktory WWER ciągle jeszcze pracują w użytkowanych elektrowniach jądrowych m.in. w Czechach – Temelin (WWER–1000) i Dukovany (WWER-440) oraz na Słowacji – Bohunice (WWER-440) i Mohovce (WWER-440).
Pierwszym reaktorem na świecie był reaktor Chicago Pile-1, który mieścił się w podziemiach stadionu piłkarskiego w Chicago. Pierwszą kontrolowaną reakcję łańcuchową przeprowadzono w 1942 roku. Dopiero dziesięć lat później zaczęto posługiwać się terminem „reaktor jądrowy”.
Pierwszą w historii elektrownię jądrową produkującą energię elektryczną uruchomiono w Obinińsku (ZSRR) w 1954 roku. posiadała moc energetyczną szacowaną na 36 MW, z czego 5 MW przetwarzane było na energię elektryczną, a reszta dostępna była w formie energii cieplnej. Przez 10 lat była tojedyna elektrownia atomowa w Związku Radzieckim.
W latach 1980 – 1989 na świecie uruchamiano średnio 22 reaktory rocznie.
W latach 1990 – 2004 na świecie uruchamiano średnio 5 reaktorów rocznie.
Elektrownie jądrowe funkcjonują w 14 z 27 państw Unii Europejskiej. Energetyka jądrowa jest wykorzystywana w: Belgii, Bułgarii, Czechach, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii.
Najwięcej elektrowni pracuje w Stanach Zjednoczonych. 104 działające reaktory produkują tam 30 % energii jądrowej wytwarzanej na świecie.
W Europie najwięcej reaktorów znajduje się we Francji. 58 reaktorów, o łącznej mocy ponad 63 tys. MW zaspokaja 75 % francuskiego zapotrzebowania na energię elektryczną..
W odległości do ok. 310 km od granic Polski działa osiem elektrowni jądrowych.
Najbdivżej granicy Polski znajduje się elektrownia w Czechach. Elektrownia jądrowa Dukovany jest położona 119 kmod polskiej granicy. W bloku pracują cztery reaktory, każdy z nich o mocy 440 MW.
Czasem mamy do czynienia z farbami, które „świecą” – niektóre z nich stosowano do lat 70-ych XX wieku do pokrywania wskazówek zegarków!
Nawet w naszych ciałach stale są obecne promieniotwórcze izotopy – między innymi izotopy potasu (K-40, ok. 4400 rozpadów/s), węgla (C-14, ok. 2700 rozpadów/s), rubidu (Rb-87, ok. 600 rozpadów/s) i wodoru (H-3, ok. 70 rozpadów na sekundę). Izotopów wodoru i węgla dostarcza nam pożywienie, izotopy potasu są stale w naszych mięśniach i płynach ustrojowych, a izotop rubidu mamy w wątrobie. Łączne promieniowanie tych „ludzkich” izotopów jest w Polsce odpowiedzialne za ok. 10% dawki rocznej.
Nieliczni wiedzą o istnieniu prehistorycznych reaktorów naturalnych, które działały na Ziemi miliardy lat temu. Najlepiej zbadany prehistoryczny reaktor znajduje się w pobliżu miejscowości OKLO w Gabonie (Afryka).
Wszyscy wiemy, że jesteśmy zbudowani z atomów, ale nie zdajemy sobie sprawy, że przeciętne ludzkie ciało to ok. 6,6 x1027 atomów, w których jest ok. 23×1027 elektronów, które to elektrony, zebrane razem ważyłyby jedynie 20 gramów!
Słynny wzór Einsteina E=mc2 mówi, że energia E jest formą masy m i odwrotnie. Oznacza to, że zderzając ze sobą dwie masy rozpędzone do odpowiednich energii, możemy energię zderzenia zamienić na masę nowopowstałych obiektów. Np. w największym na Ziemi akceleratorze LHC protony rozpędzane są do tak dużych energii, że w wyniku zderzenia pary dwóch takich cząstek może powstać aż 7 tysięcy nowych protonów. Wszystko to w wyniku zamiany energii na masę. Zjawisko odwrotne, czyli zamiana masy na energię, zachodzi m.in. we wnętrzu reaktorów jądrowych
Pierwszy polski reaktor jądrowy o nazwie EWA uruchomiono w Świerku pod Warszawą w 1958 roku i działał do roku 1995. W 1974 r. uruchomiono największy polski reaktor MARIA, który pracuje do dnia dzisiejszego. W międzyczasie działały w ośrodku jądrowym w Świerku także inne, mniejsze reaktory: MARYLA, ANNA i AGATA.